بیلان برلیناله ۲۰۱۱، جشنواره‌ای در میدان جاذبه ایران
»جدایی نادر از سیمین»، برنده‌ی بزرگ برلیناله ۲۰۱۱
شصت و یکمین جشنواره بین‌المللی فیلم برلین پایان یافت. برلیناله به برکت زمان برگزاری آن مهمترین رویداد سینمایی در هر سال میلادی به شمار می‌آید. جنبش آزادی‌خواهی در ایران و پیامدهای آن تاثیری چشمگیر بر برلیناله ۲۰۱۱ داشت.
ماجرا از همان زمانی شروع شد که جعفر پناهی به عضویت هئیت داوران در آمد، ولی به علت شش سال حبس و ۲۰ سال ممنوعیت شغلی نتوانست در برلین حضور داشته باشد.
غیبت پناهی موج نیرومندی از همبستگی سینماگران آلمان و جهان را به دنبال داشت. خانواده جهانی سینما به درستی تشخیص داد که حمله و تهدید یک کارگردان، به معنای یورش به تمامی ارزش‌های هنری است.
از پناهی تا فرهادی
به‌رغم برخی کاستی‌ها، برلیناله توانست به گونه‌ای شایسته دفاع از جعفر پناهی و محمد رسول‌اف را در پیوند با اصول دمکراسی و آفرینش آزادانه آثار هنری به پیش برد. دست‌اندرکاران جشنواره در چارچوب امکانات خود این هدف را صادقانه و با موفقیت‌به پیش بردند.
جای خالی جعفر پناهی در میان داوران
حمایت بسیاری از روزنامه‌های پایتخت (نظیر تاتس و برلینر مورگن پست) با سبز کردن صفحات خود، سرکوب دمکراسی و آزادی بیان در ایران را به افکار عمومی آلمان نیز منتقل کردند. تقریباَ هیچ رسانه مهم بین‌المللی از کنار این موضوعات ایران بی‌تفاوت گذر نکرد.
قرائت نامه‌ی اندوه‌بار پناهی توسط ایزابلا روسلینی، رئیس هئیت داوران در مراسم افتتاحیه با تأثر شدید مهمان خارجی و داخلی روبرو شد و از جا برخاستن حدود ۱۶۰۰ مهمان و کف‌زدن‌های طولانی هیچ‌گونه تردیدی در درستی سیاست برلیناله برجای نگذاشت.
از زوایه نگاه ایرانی می‌توان ده روز برلیناله را با فیلمی مقایسه کرد که با اندوه و جدایی آغاز می‌شود، اما به تدریج سرانجامی رضایت‌بخش و خوش می‌یابد. این خشنودی بدلیل درخشش فیلم "جدایی نادر از سیمین" ساخته اصغر فرهادی بود. فیلمی که موفق شد نه تنها هئیت داوران، بلکه اغلب منتقدان مستقل و تماشاگران عادی را به تحسین وا دارد.
شروع برلیناله با نام یک کارگردان ایرانی (پناهی) بود و پایان جشنواره نیز با نام یک کارگردانی ایرانی (فرهادی) رقم خورد. آنچه را که اولی با غیبتش ایجاد کرده بود، دیگری با حضور نیرومندش به پایان برد.
برلیناله در آینه آمار و ارقام
برلیناله با بودجه‌ای بالغ بر ۵ / ۱۹ میلیون یورو در سال ۲۰۱۱ کار خود را به پیش برد. حدود ۵ / ۶ میلیون یورو از این مبلغ از سوی "وزارت فرهنگ و رسانه‌های" آلمان در اختیار جشنواره گذاشته می‌شود، اما بخش اصلی هزینه‌ها از سوی شرکا، اسپانسرهای برلیناله و فروش بلیط تامین می‌گردد.
در برلیناله امسال ۳۸۵ فیلم از ۵۸ کشور جهان اکران شد که از میان ۶۳۸۳ فیلم ارسالی برگزیده شده بودند. در دوران ریاست دیتر کاسلیک تعداد فیلمهایی که به برلیناله ارسال می‌شوند، بطور مستمر در حال افزایش بوده است. بطور مثال در سال ۲۰۰۴ تنها ۳۱۱۷ فیلم‌های به جشنواره برلین ارسال شده بود.
صف‌های طولانی برای تهیه بلیت
حدود ۵۰۰ هزار نفر در سینماهای برلیناله به تماشای فیلم‌های فستیوال نشستند. ارزیابی‌های اولیه نشان می‌دهد که حدود ۳۰۰ هزار بلیط تاکنون فروخته شده است. ۱۹ هزار نفر دست‌اندرکار سینما برای شرکت در فستیوال به برلین سفر کردند و حدود ۳۹۰۰ خبرنگار در برلیناله امسال ثبت‌نام شده بودند.
برای رفت و آمد مهمان برلیناله شرکت "ب ام و" بیش از ۱۲۰ خودروی شیک و سیاه‌رنگ در اختیار برلیناله نهاده بود.
خرس طلایی فرهادی در اصل از برنز است که با روکشی از ۲ / ۳ گرم طلا زینت یافته است. بهای نهایی این خرس طلایی حدود ۵ هزار یورو تخمین زده می‌شود.
کیفیت فیلم‌ها در بخش رقابتی
کسانی که فیلم‌های برلیناله را در سال‌های گذشته دنبال کرده‌اند، می‌دانند که جشنواره از زمان ریاست کاسلیک به طور جدی و پیگیرانه در صدد تلفیقی از فیلم‌های پرخرج با شرکت سینماگران سرشناس جهانی با فیلم‌های سینماگران گمنام بوده است.
بی‌آنکه بخواهیم داوریی کلی و اغراق‌آمیزی داشته باشیم، باید اذعان کرد که بسیاری از فیلم‌های هالیوودی سبب حضور ستارگان سینمای جهان در برلین شده و از این طریق به زرق و برق برلیناله افزوده و اعتبار آن را بیشتر کرده‌اند. اما این فیلم‌ها به لحاظ کیفی متفاوتند. برخی از این فیلم‌ها به‌رغم اکران در بخش اصلی، خارج از رقابت‌ها بودند.
دیتر کاسلیک، مدیر جشنواره برلیناله
در برلیناله ۲۰۱۱ در مجموع ۲۲ فیلم در بخش اصلی شرکت داشتند که تنها ۱۶ فیلم بر سر خرس‌های طلایی و نقره‌ای بایکدیگر رقابت داشتند. بطور مثال فیلم"بی‌باک" (True Grit) به کارگردانی برادران کوئن که در گشایش برلیناله اکران شد، تنها به لحاظ اعتباربخشی به جشنواره نمایش داده شد و به گفته‌ی کاسلیک در پی تلاش‌های زیادی وی میسر شد. این فیلم نامزد ۱۱ جایزه اسکار در سال جاری است، به عبارتی نیاز تهیه‌کنندگان این فیلم به برلیناله کمتر از نیاز برلیناله به این فیلم است.
حضور فیلمهایی با مضامین سیاسی و اجتماعی در جشنواره ۲۰۱۱ کاملاَ مشهود بود. اما این به معنای کیفیت بالای فیلم‌ها نبوده و نیست. به‌رغم ارزیابی مثبت روسلینی از گزینش فیلم‌ها، به اعتراف بسیاری از منتقدان که سال‌هاست نگاهی دقیق بر کیفیت برنامه‌های جشنواره دارند، برلیناله سال ۲۰۱۱ را می‌توان جشنواره‌ای با فیلم‌های متوسط قلمداد کرد. این داوری در کلیت خود اعتبار دارد و به هیچ‌وجه به معنای نبود فیلم‌های خوب در جشنواره نیست.
حتا امیرخان، یکی از اعضای داوران و سینماگر سرشناس بالیوود" از هند نیز با شگفتی از انتخاب برخی فیلم‌های در بخش اصلی برلیناله گلایه داشت.
هماهنگی میان آرای داوران و منتقدان فیلم
میان‌مایگی فیلم‌ها در بخش رقابتی برلیناله ۲۰۱۱ به این معنای نیست که فیلم برتر این دوره یعنی "جدایی نادر از سیمین" نیز در میان "متوسط‌ها" ممتاز بوده است. بی‌شک، همانطور که در گزارش‌های پیشین دویچه‌وله اشاره کرده بودیم. این فیلم یکی از نیرومندترین فیلم‌های برلیناله در عرصه‌های متفاوتی، همچون فیلم‌نامه، کارگردانی و بازیگری بوده است. اما ترکیب فیلم‌های حاضر کار را برای هیئت داوران در سال جاری سهل کرد. "جدایی نادر از سیمین" یک سر و گردن از تمام فیلم‌های جشنواره بالاتر بود.
هیئت داوران برلیناله ۲۰۱۱
شاید ملاحظات برلیناله اجازه نمی‌داد، در غیر این صورت تعداد خرس‌های نقره‌ای فیلم اصغر فرهادی باید بیش از این‌ها می‌شد. به نظر می‌رسد که اجماعی میان هئیت داوران برلیناله از یکسو و اغلب منتقدان فیلم و تماشاگران از سوی دیگر درباره فیلم‌های برتر این دوره وجود دارد. دست‌کم داوران برلیناله درباره‌ی فیلم "جدایی نادر از سیمین"، یعنی برنده خرس طلایی و فیلم "اسب تورین"، برنده خرس نقره‌ای به خطا نرفته‌اند.
"اسب تورین" به کارگردانی "بلا تار" مردم‌پسند نیست، اما کاری به غایت هنری است که با اهداف کارگردان در انطباق کامل است. این فیلم ملالت هستی انسانی را به گونه‌ای متافیزیکی نمایش می‌دهد. به قول کارگردان، این فیلم سیاه و سفید دفاعیه‌ای برای مرگ و علیه مرگ است. فیلمی که با حکایتی از نیچه شروع می‌شود و با تقلیل در رنگ، صدا، فضا، داستان و بازیگری تماشاگر را دچار تلخ‌کامی می‌کند!
شاید یکی از جوایز بحث‌برانگیز اعطای خرس نقره‌ای برای بهترین کارگردان باشد. این جایزه امسال به اولریش کوهلر، کارگردان فیلم "بیماری خواب" تعلق گرفت. این فیلم یکی از همان فیلم‌های میان‌مایه در بخش رقابتی بود.
برعکس در بخش "چشم‌انداز سینمای آلمان" در برلیناله فیلم‌های داستانی و مستند بسیار خوبی اکران شد. از این میان می‌توان به فیلم‌ها و مستندهایی نظیر "جایزه" ساخته "الکه هاوک"، "خائنین به وطن" به کارگردانی "آنه‌کاترین هندل" و "سبزی ترکی" ساخته‌ی "آنا هپ" اشاره کرد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر
توجه:فقط اعضای این وبلاگ می‌توانند نظر خود را ارسال کنند.