ده گونه جالب از حیوانات منقرض شده

 1. تیرانوزاروس رکس
( انقراض : ۶۵ ملیون سال قبل )







تیرانوزاروس رکس یکی از بزرگترین جانوران گوشت خوار است که تا به حال روی زمین زندگی کرده است. بلندی این حیوان ( از سر تا دم ) به بیش از ۱۳ متر و قد آن به ۵ متر می رسید و احتمالاً حدود ۷ تن هم وزن داشته است. تیرانوزاروس هم مانند سایر دایناسورهای هم خانواده ی خود حیوان گوشت خواری بود که بر روی دو پا راه می رفت با جمجمه ای بسیار بزرگ که تعادل آن را به کمک دمی بسیار بلند و سنگین حفظ می کرد. در مقایسه با پاهای بلند و بسیار قوی عقبی، پا های جلویی این حیوان بسیار کوچک بودند و تنها دو انگشت داشتند.


فسیل تی رکس در شمال آمریکا و در صخره هایی که در اواخر دوره ی کرتاسه تشکیل شده اند، پیدا شده یعنی بین ۶۵٫۵ تا ۶۸٫۵ ملیون سال پیش. این حیوان یکی از آخرین دایناسورهایی است که قبل از انقراض دوران سوم کرتاسه وجود داشته است. بیش از ۳۰ گونه ی مختلف تی رکس شناسایی شده که بعضی از آنها اسکلت های نسبتاً کاملی داشته اند. برخی محققان علاوه بر اسکلت، بافت نرم هم یافته اند. فراوانی مواد فسیلی به محققان امکان داده است تحقیقات قابل توجهی در بسیاری از جنبه های زیست شناسی این حیوان، از جمله تاریخچه ی زندگی وبیو مکانیک آن انجام دهند.



2. کواگا : نیمی گورخر نیمی اسب
( انقراض : از سال ۱۸۸۳ میلادی )

کواگا، یکی از مشهور ترین حیوانات منقرض شده ی آفریقا یی، از زیر گونه های گورخر دشت های آفریقا بود که زمانی به تعداد زیاد در ایالت کیپ و بخش های جنوبی ایالت آزاد ارنج در آفریقا یافت می شد. این حیوان به خاطر داشتن خط های مشخص، تنها در نیمه ی جلویی بدن ، از سایر گورخر ها قابل تمایز بود. در قسمت میانی، راه های روی بدن حیوان محو می شدند و راه های تیره تر پهن تر می شدند و نهایتاً قسمت عقبی بدن حیوان قهوه ای ساده بود. اسم این حیوان یک کلمه ی قبیله ای آفریقایی به معنی گورخر است. این اسم نوعی نام آوا است چون گفته می شود که شبیه صدای کواگا است.


این حیوان در اصل به عنوان یک گونه ی مستقل به نام اکواس کاگا در سال ۱۷۸۸ طبقه بندی شده بود. در طول ۵۰ سال بعد از آن گورخر های بسیاری توسط طبیعت شناسان وسیاحان معرفی شدند. به خاطر تنوع زیادی که در طرح پوست این حیوان وجود دارد ( هیچ گورخری شبیه دیگری نیست ) دانشمندان طبقه بندی با تعداد زیادی از گونه های مختلف مواجه شدند و هیچ راهی هم وجود نداشت که مشخص کند کدام یک گونه ی اصلی ، کدام زیر گونه و کدام گونه های مختلف طبیعی هستند. بسیار پیش از اینکه این سردرگمی حل شود، کواگا تا بخاطر گوشت، پوست و خوراک ذخیره در انبارهای خانگی ، تا حد انقراض شکار شده بود. احتمالاً آخرین کواگای آزاد تا اواخر دهه ی ۱۸۷۰ شکار شده بود و آخرین نمونه در اسارت در تاریخ ۱۲ اگست ۱۸۸۳ در موزه ی آرتیس مجیسترا در شهر آمستردام درگذشت. کواگا اولین موجود منقرض شده ای بود که بر روی DNA او آزمایش انجام شد. آخرین تحقیقات ژنتیکی مشخص کرده اند که کواگا یک گونه ی مستقل نبوده بلکه از نژاد گورخر انشعاب یافته.


3. تای لاسین : ببر تاسمانی
( انقراض : از سال ۱۹۳۶ میلادی )

تای لاسین بزرگترین جانور گوشت خوار کیسه دار در دوران مدرن بود. این جانور بومی استرالیا و گینه نو بود و تصور می شود که در قرن بیستم منقرض شد. در نزد عموم به نام ببر تاسمانی ( به خاطر پشت راه راه) و همچنین گرگ تاسمانی و در محاوره به نام ببر تاسی یا تازی شناخته شده است. او آخرین گونه از نژاد خود بود.


تای لاسین در سرزمین اصلی خود استرالیا، هزاران سال قبل از اینکه اروپاییان در آن قاره مستقر شوند منقرض شده بود؛ اما در جزیره ی تاسمانیا زنده مانده بود. شکار گسترده و پاداش برای آن دلیل اصلی انقراض آن بوده اما بیماری، آمدن سگ ها و تجاوز انسان به زیست گاه آنها می تواند از جمله سایر عوامل موءثر باشد. با وجود اینکه این حیوان رسماً به عنوان منقرض معرفی شده اما هنوز گزارش می شود که دیده شده.


4. گاو دریایی استلر : جانور بی دفاع
( انقراض : از سال ۱۷۶۸ میلادی )

این حیوان که قبلاً در سواحل آسیاتیک دریای حاشیه ی اقیانوس آرام، از ژاپن تا کالیفرنیا پیدا شده بود، درسال ۱۷۴۱ توسط طبیعت شناس جورج استلر کشف شد. گاو دریایی تا حدود ۸ متر رشد می کرد و حدوداً ۳ تن وزن داشت. بسیار بزرگتر از نهنگ های کوچک دریایی بود و تقریباً شبیه یک خوک آبی بسیار بزرگ با دست هایی تنومند و دمی شبیه نهنگ بود. بر اساس گفته های استلر ” این حیوان هرگز به ساحل نمی آید و همیشه درون آب زندگی می کند. پوست بدنش مثل درخت بلوط سیاه و ضخیم است. سرش در مقایسه با بدن کوچک است ، دندان ندارد ولی به جای آن دو استخوان سفید تخت یکی در بالا و یکی در پایین دارد.” با توجه به سرعتی که آخرین گروه آنها از بین رفت، احتمالاً ورود انسان ها به منطقه دلیل انقراض این حیوان بوده است. هنوز هم گزارش های پراکنده ای از دیده شدن یک حیوان گاو شکل دریایی در دریاهای حاشیه ی اقیانوس آرام و گرینلند وجود دارد، بنابراین احتمال دارد که هنوز گروه کوچکی از این حیوان وجود داشته باشند ولی این مسأله هنوز ثابت نشده است.


5. گوزن ایرلندی : بزرگترین گوزنی که تا به حال وجود داشته
( انقراض : حدود ۷۷۰۰ سال قبل )

اِلک ایرلندی یا گوزن بزرگ، در اوراسیا از ایرلند تا شرق دریاچه ی بایکال می زیست. عمر جدید ترین بقایای به دست آمده از این حیوان تا ۷۷۰۰ سال پیش تخمین زده می شود. این حیوان به خاطر اندازه ی بسیار بزرگش ( حدود ۲.۱متر ارتفاع تا شانه ) و به ویژه بخاطر داشتن بزرگترین شاخ ها معروف است (حداکثر ۳٫۶۵ متر پهنای شاخ ها و حدود ۴۰ کیلو وزن آنها بوده است ).


بحث در مورد دلیل انقراض آنها بیشتر بر روی اندازه ی شاخ هایشان متمرکز است. برخی معتقدند شکار بوسیله ی انسان عامل اصلی انقراض گوزن ایرلندی است همان طور که در مورد بسیاری از بزرگ جانداران ماقبل تاریخ صحت دارد؛ اما این فرضیه نیز وجود دارد که اندازه ی بسیار بزرگ شاخ ها باعث محدودیت حرکتی نرها در مناطق جنگلی می شد یا اینکه در هر صورت این شاخ ها به درستی با محیط تطابق نیافتند. در هر صورت، شواهد شکار بی رویه مبهم است وگوزن ایرلندی به عنوان موجودی که در پهنای یک قاره زندگی می کرده می توانسته همراه با انسان تکامل بیابد و با حضور انسان ها خو بگیرد.


6. ببر مازندران : سومین گونه ی بزرگ در جهان
( انقراض : از سال ۱۹۷۰ میلادی )

ببر مازندران یا ببر ایرانی غربی ترین زیر گونه ی ببر است که در ایران، عراق، افغانستان، ترکیه، مغولستان، قزاقستان، قفقاز، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان پیدا می شد تا اینکه ظاهراً در دهه ی ۱۹۷۰ میلادی منقرض شد. ببر خزری سومین ببر بزرگ جهان از بین تمام گونه های شناخته شده ی ببرها بود.


بدن این زیرگونه بسیار ستبر و کشیده بود با پاهایی قوی، پنجه هایی پهن و بزرگ و چنگالهایی بلند. گوش های این حیوان کوتاه و کوچک بودند و بر روی نوک آنها مویی وجود نداشت. روی گونه ها پوشیده از مو بود و موی بقیه جاهای بدن بلند و ضخیم بود. رنگ این حیوان شبیه ببر بنگال بود. جنس نر این حیوان بسیار بزرگ بود و بین ۱۶۹ تا ۲۴۰ کیلو وزن داشت. جنس ماده چندان بزرگ نبود و حدود ۸۵ تا ۱۳۵ کیلوگرم وزن داشت. هنوز هم گاهی ادعا می شود که این ببر دیده شده است.


7. اروچس : نوعی گاو بسیار بزرگ
( انقراض : از سال ۱۶۲۷ میلادی )

یکی از مشهور ترین حیوانات منقرض شده ی اروپا اروچس یا اروس نوعی گاو بسیار بزرگ بودند که ابتدا درحدود دو ملیون سال قبل در هندوستان به وجود آمدند و سپس به خاور میانه، آسیا و حدود ۲۵۰۰۰۰ سال پیش به اروپا رسیدند.


در قرن ۱۳ میلادی محدوده ی این حیوان به لهستان ، لیتوانی ، مولداوی، ترانسیلوانیا و پروس شرقی رسید. حق شکار حیوانات بزرگ بر روی هر ملکی محدود به اشراف و به تدریج خانواده سلطنتی بود. همچنان که جمعیت اروچس کاهش یافته است ، شکار متوقف شد اما دادگاه سلطنتی هنوزبه شکار بان هایی احتیاج داشت تا زمین های باز برای چریدن حیوان وجود داشته باشد. این شکار بان ها درازای خدمات خود از پرداخت مالیات معاف بودند وشکار غیر قانونی حیوان حکم اعدام داشت. در سال ۱۵۶۴ شکار بان ها می دانستند که بر اساس آمار سلطنتی تنها ۳۸ حیوان باقی مانده است. آخرین اروچس که ماده بود در سال ۱۶۲۷ در جنگلی در لهستان درگذشت. جمجمه ی این حیوان هم اکنون درشهر استکهلم سوئد است.


8.ماهی گیرک بزرگ : بزرگترین پرنده در نوع خود
( انقراض : از سال ۱۸۴۴ میلادی )

ماهی گیرک بزرگ تنها گونه از خانواده ی ماهی گیرک های غیر پرنده ی بزرگ اقیانوس اطلس است که تا زمان های اخیر زنده مانده بود، اما امروزه منقرض است. این جانور همچنین به نام پنگوئن نیز معروف بوده است.


ماهی گیرک غیر پرنده ی بزرگ با قدی حدود ۳۰ تا ۳۴ سانتی متر و وزنی حدود ۵ کیلوگرم در دسته های بسیار در جزیره های شرق کانادا، گرین لند، ایسلند، نروژ، ایرلند و بریتانیا پیدا می شد. اما نهایتاً در اثر شکار بی رویه منقرض شد. بقایای یافته شده در فلوریدا مشخص کرده اند که تا قرن ۱۴ میلادی این پرنده ها گاهی با توجه به خطرات موجود، در زمستان به سرزمین های جنوبی می رفتند.


9. شیر غار : یکی از بزرگترین شیر هایی که تا به حال وجود داشته است
( انقراض : ۲۰۰۰ سال قبل )

بر اساس یافته ها از فسیل جانور و نقاشی های ماقبل تاریخ، شیر غار که به عنوان شیر غار اروپایی یا اوراسیایی هم شناخته شده است، گونه ای منقرض شده از شیر است. این گونه بسیار بزرگ بوده است. بلندی قد یک شیر نر بالغ که بقایای آن در سال ۱۹۸۵ درآلمان پیدا شد تا شانه ۱٫۲ متر و طول بدنش بدون احتساب دم ۲٫۱ متر بود یعنی حدوداً ۵ تا ۱۰ درصد بزرگ تر از شیر های امروزی. احتمالاً حدود ۱۰۰۰۰ سال پیش و در دوره ی یخبندان منقرض شده ، البته نشانه هایی نیز وجود دارد که تا ۲۰۰۰ سال پیش هم در بالکان وجود داشته است.


10. دودو : نمونه ی اولیه از گونه های منقرض شده
( انقراض : از اواخر قرن ۱۷ میلادی )

دودو یک مرغ غیر پرنده بود که در جزیره ی موریتانی زندگی می کرد. قد این پرنده که از خانواده ی کبوتران بود به حدود یک متر می رسید، از میوه ها تغذیه می کرد و لانه ی خود را روی زمین می ساخت. دودو از نیمه یا اواخر قرن ۱۷ میلادی منقرض شده است. معمولاً از آن به عنوان نمونه ی اولیه از گونه های منقرض شده استفاده می شود چون انقراض آن در زمان تاریخ مدون بشر اتفاق افتاد و مستقیماً ناشی از فعالیت های انسانی بود. صفت ” مرده مثل دودو” یعنی صد درصد مرده. و جمله ی ” راه دودو را رفتن” یعنی منقرض یا منسوخ شدن یا تبدیل شدن به چیزی از گذشته.